ایجاد پایگاه جامع میراث مکتوب علوم و فنون با هدف حفظ دانش مکتوب - وبلاگ وردپرس

به گزارش وبلاگ وردپرس به نقل از موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC)، پایگاه جامع میراث مکتوب علوم و فنون در مرکز اطلاع رسانی علوم و فناوری با حضور دکتر پیمان صالحی معاون پژوهشی وزارت علوم، دکتر محسن شریفی مدیرکل دفتر برنامه ریزی و سیاست گذاری امور پژوهشی وزارت علوم و دکتر محمدجواد دهقانی رئیس موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC) امروز 18 بهمن 1400 رونمایی شد.

دکتر محمدجواد دهقانی رئیس موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC)، با تبریک ایام الله دهه مبارک فجر انقلاب اسلامی گفت: نسخه های خطی بخش مهمی از میراث مکتوب اسلام و ایران به شمار می آیند.

وی اضافه نمود: مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری (رایسست) در راستای تحقق اهداف متعالی و انجام رسالت خود در حمایت از آموزش و پژوهش و ایجاد دسترسی به جامع ترین منابع اطلاعاتی چندزبانه علمی و فنی در سطح ایران و منطقه، و بعلاوه گزینش، تهیه و سازماندهی دانش مکتوب داخلی و منطقه ای در حوزه علوم و فنون در ایران، در حدود سال 1382 اقدام به خریداری مجموعه میکروفیش های مربوط به نسخ خطی موجود در کتابخانه بریتانیا نموده است.

دهقانی اضافه نمود: مجموعه نسخ خطی عربی کتابخانه بریتانیا طبق توضیحات ارائه شده در راهنمای موضوعی نسخ خطی عربی در کتابخانه بریتانیا در سطح دنیا به عنوان یکی از بزرگ ترین و برترین مجموعه ها در اروپا و آمریکای شمالی مشهور است.

رئیس ISC گفت: گنجینه های متعدد و منحصربه فردی که در آن موجود است و وسعت دامنه موضوعی آن، این مجموعه را به عنوان یکی از مهم ترین مجموعه های میراث مکتوب در حوزه علوم، فرهنگ و تمدن اسلام و ایران در دنیا مطرح نموده است. این مجموعه شامل حدود 14 هزار عنوان نسخه خطی (حدود 46 هزار میکروفیش، بیش از چهار و نیم میلیون صفحه) در 40 حوزه موضوعی در زمینه های علوم و فنون، علوم انسانی، معارف اسلامی است.

وی گفت: طراحی پایگاه جامع میراث مکتوب علوم و فنون در مرکز منطقه ای از سال 1399 و در ابتدا با دیجیتال سازی مجموعه میکروفیش های نسخ خطی عربی خریداری شده از کتابخانه بریتانیا شروع شد.

دهقانی گفت: منظره طراحی این پایگاه و دغدغه اصلی آن، نه صرفاً دیجیتال سازی و نمایش منابع میراث مکتوب، بلکه احیای این منابع و بازنمون محتوای غنی و اصیل آن ها به منظور کاربرد مؤثر در بدنه آموزشی و پژوهشی کشور و بعلاوه استناد به این منابع ارزشمند به وسیله پژوهشگران در کنار سایر منابع اطلاعاتی کنونی، به وسیله ایجاد شبکه جامع اطلاعات نسخ خطی است.

وی اضافه نمود: برای طراحی این پایگاه، در گام اول با توجه به تعلق این پایگاه به مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری، حوزه های علوم و فنون، شامل پزشکی، نجوم، ریاضیات، جغرافیا، علوم غریبه، دایره المعارف ها، و جُنگ ها برای لیست نویسی و دروندهی اطلاعات در نظر گرفته شد که البته در فاز تکمیلی طرح، سایر منابع علوم و فنون نیز مبتنی بر دانش شناسی تحلیلی به این پایگاه اضافه نموده خواهد شد و مجموعه موجود نیز به وسیله همکاری و ارتباط با سایر مراکز ذیربط توسعه خواهد یافت.

رئیس ISC ادامه داد: فرآیند طراحی پایگاه با شناسایی بالغ بر 70 عنصر فراداده ای برای توصیف و بازنمون نسخ خطی، با همکاری کارشناس نسخ خطی انجام شد تا بتواند بیشترین اطلاعات مفید را در خصوص هر نسخه در اختیار کاربران قرار دهد.

وی گفت: طراحی این پایگاه در هفت مرحله شامل شناسایی و سازماندهی میکروفیش های نسخ خطی، شناسایی عناصر فراداده ای برای توصیف نسخ خطی، شناسایی نرم افزار مناسب و طراحی پایگاه، دیجیتال سازی مجموعه میکروفیش ها، مستندسازی و لیست نویسی نسخ خطی، ورود اطلاعات نسخ خطی در پایگاه، و ویرایش اطلاعات واردشده در پایگاه انجام شد.

دهقانی ادامه داد: این طرح، دستاوردهای ارزشمندی همانند ایجاد بانک اطلاعاتی نسخ خطی، تجهیز و راه اندازی واحد نسخ خطی در مرکز منطقه ای، ایجاد زمینه های همکاری با سایر مراکز نسخ خطی در کشور، برگزاری کارگاه های آموزشی و آموزش نیروی انسانی در حوزه نسخ خطی را به همراه داشت.

رئیس ISC گفت: طراحی این پایگاه و دسترس پذیر کردن مجموعه ارزشمند نسخ خطی کتابخانه بریتانیا و سایر منابع علمی و فنی اصیل که در حال اضافه نموده شدن به مجموعه موجود است، می تواند جایگاه مرکز منطقه ای را برای دسترسی کاربران به مجموعه میراث مکتوب در سطح ایران و منطقه افزایش داده و نقش بسزایی در توسعه دامنه فعالیت ها و خدمات مرکز منطقه ای و توسعه پوشش منابع اطلاعاتی آن داشته باشد.

وی گفت: این پایگاه علاوه بر ارائه خدمات به گروه های مختلف کاربران، با فراهم کردن دسترسی برخط به متن کامل نسخ خطی می تواند به عنوان پشتوانه ای آموزشی و پژوهشی برای مراکز علمی و پژوهشگران کشور مورد استفاده قرار گیرد. این پایگاه هم اکنون به وسیله آدرسhttp://search.ricest.ac.ir در دسترس عموم قرار گرفته است.

در ادامه این جلسه دکتر پیمان صالحی معاون پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ضمن تبریک ایام خجسته دهه فجر گفت: در وزارت علوم استراتژی هایی همانند مرجعیت علمی و دیپلماسی علم و فناوری جهت پیشبرد هرچه بیشتر اهداف مطرح است.

وی اضافه نمود: احیا، گردآوری، ساماندهی و طبقه بندی این میراث مکتوب بسیار کار ارزشمندی است که به وسیله این سازمان اجرا شده است. بعلاوه در دسترس بودن این مستندات برای پژوهشگران داخلی و خارجی بسیار اهمیت زیادی دارد. امید است این طرح ها در فازهای بعدی ارتقا یابد تا گنجینه ای از این نسخ را داشته باشیم.