این سو واقعیت، آن سو خیال منبع مناسبی برای اقتباس است؟ - وبلاگ وردپرس

به گزارش وبلاگ وردپرس، خبرنگاران - مریم محمدی: در فرصت به جامانده تا برگزاری چهلمین جشنواره بین المللی فیلم کوتاه تهران کتاب این سو واقعیت، آن سو خیال به لحاظ قانونی می تواند منبع مناسب اقتباس برای ساخت فیلم های کوتاه باشد.

اگر فیلمنامه نویس یا فیلمساز فیلم کوتاه باشید همیشه پیدا کردن سوژه ای مناسب برای ساخت فیلم کوتاه برای شما مورد اهمیت است. پیدا کردن موضوعی غیر کلیشه ای، مجذوب کننده، کوتاه، موجز و مختصر همیشه برای ساختن فیلم کوتاه یکی از مسائل فیلمنامه نویسان و فیلمسازان این شاخه هنری است. اقتباس و نوشتن فیلمنامه از روی داستانی که قبلاً به چاپ رسیده است می تواند یکی از راهکارهای پیدا کردن سوژه مناسب برای فیلم کوتاه باشد.

در روزهای به جامانده تا برگزاری چهلمین جشنواره بین المللی فیلم کوتاه تهران نگاهی داشته باشیم به آنچه این جشنواره در زمینه کتاب و اقتباس از داستان های کوتاه ایرانی در دوره های قبلی این جشنواره انجام داده است.

در اتفاقی رو به جلو انجمن سینمای جوانان ایران به مناسبت چلمین جشنواره بین المللی فیلم کوتاه تهران کتابی شامل داستان های کوتاه فارسی به چاپ رساند. نام این کتاب این سو واقعیت، آن سو خیال بود که مجموعه ای از گزیده داستان های کوتاه فارسی برای اقتباس به انتخاب محمد قاسم زاده بود. این کتاب به وسیله انتشارات آبان و در 606 صفحه منتشر شد.

آیا کتاب این سو واقعیت، آن سو خیال منبع مناسب اقتباس برای ساخت فیلم های کوتاه است؟

مسئله مهمی که در خصوص انتشار این کتاب قابل توجه است این است که حق اقتباس این داستان ها از سوی انجمن سینمای جوانان ایران خریداری شده تا بتوان از روی آن ها فیلم اقتباس کرد.

پس به لحاظ قانونی و حق تألیف و حق اقتباس فیلم سازی که قصد داشته باشد از روی داستان های این کتاب فیلم بسازد به مسئله ای بر نخواهد خورد.

داستان های کوتاهی از افراد مشهوری چون احمد محمود، اسماعیل فصیح، گلی ترقی، پرویز دوایی، ناصر تقوایی، غزاله علیزاده، سید مهدی شجاعی، سیامک گلشیری و .... در این کتاب دیده می گردد.

با توجه به اینکه محمد قاسم زاده خود داستان نویس رمان نویس و پژوهشگر ادبیات فارسی و عضو فرهنگستان هنر ایران است به نظر می رسد داستان هایی که برای این کتاب انتخاب نموده باید داستان های با ارزشی باشند. در واقع چنین نیز هست اما آنچه مهم است این که بیشتر داستان های انتخاب شده به لحاظ ادبیات و ارزش ادبی جایگاه بالایی دارند.

درست است که اقتباس به دو گونه آزاد و مستقیم انجام می گردد اما در این داستان ها بار ادبی سنگین تری نسبت به بار تصویری و دراماتیک دیده می گردد.

فیلم ساز شاید بتواند با اقتباسی آزاد از این داستان ها فیلم نسبتا خوبی بسازد اما در اقتباس مستقیم اثر درخور توجهی ساخته نخواهد شد.

اما یکی از حسن های این کتاب این است که از هر اقلیمی در آن داستان کوتاهی دیده می گردد از جنوب، ازدریا از شهر، از روستا و از هر فضایی که در اطراف ما دیده می گردد داستانی روایت شده است. این تنوع دست فیلمساز را برای اقتباس باز می گذارد . این تنوع اقلیم و مکان نشان از هوشمندی محمد قاسم زاده برای انتخاب داستان هایی برای اقتباس است.

به لحاظ دیگر کتاب از داستان نویسان متولد دهه 10 هجری شمسی تا دهه 60 داستان هایی را بازگو نموده است. به این ترتیب داستان های این کتاب شامل نویسندگان حداقل پنج نسل از نویسندگان داستان کوتاه فارسی ایران زمین است.

یکی دیگر از مزیت های این کتاب همراه داشتن یک دی وی دی شامل 5 فیلم کوتاه برگزیده اقتباسی است. این پنج فیلم به بهانه برگزاری بخش ویژه کتاب و سینما در جشنواره بین المللی فیلم کوتاه تهران تهیه و تدوین شده اند.

اسامی فیلم های اقتباسی برگزیده شامل آن سوی دریاچه به کارگردانی عماد خدابخش، جاده مسدود است به کارگردانی وحید حاجیلویی، حفره مشترک به کارگردانی اسما ابراهیم زادگان، چشم آبی به کارگردانی امیر مسعود سهیلی و سعید قربانیان، بچه ها ابری به کارگردانی رضا فهیمی است.

یکی از نقاط قوت این کتاب استفاده از داستان هایی است که نویسندگان آن دستی در ساخت فیلم یا نقد نویسی یا فیلمنامه نویسی دارند.

اسامی نام آشنایی چون پرویز دوایی، ناصر تقوایی، منیرو روانی پور، محمدرضا صفدری، محمدرضا کاتب، علی اردوانی، انسیه ملکان،سپیده شاملو از این جمله اند. این افراد اکثرا یا دستی بر فیلمنامه نویسی یا نقد نویسی دارند یا فیلمساز هستند.

یکی دیگر از مزیت های این کتاب پاراگرافی است که برای معرفی داستان نویس ارائه شده است. در این پاراگراف سال تولد، تحصیلات و خلاصه ای از فعالیت ها و نام آثار نویسنده برای آشنایی خواننده کتاب ارائه شده است.

جالب اینجاست که با خواندن کتاب و پاراگراف معرفی نویسنده به این نتیجه می رسیم که داستان نویسانی که در دهه های قبل متولد شده اند اکثراً داستان های بلندتری نسبت به نویسندگانی که در دهه های اخیر به جهان آمده اند دارند. معمولاً متولدین دهه های 50 و 60 داستان های کوتاه تر موج سر و خلاصه تری نسبت به نویسندگان نسل های قبل دارند.

در پشت جلد این کتاب و در شروع آن تعریفی از داستان کوتاه از جمال میرصادقی به چاپ رسیده است. در این تعریف آمده است: داستان کوتاه تکه ای کنده شده از زندگی است و قدرتش در ایجاز و فشردگی و نمایش لحظه هاست این لحظه ها، حساس ترین روانسنج وقایع اجتماعی و سیاسی و عمومی داستان کوتاه است. داستان کوتاه را به عشق تشبیه نموده اند که ناگهانی و آنی اتفاق می افتد و بر فکر و اندیشه خواننده مسلط می گردد و او را تسخیر می نماید. ای کاش نویسنده یا ناشر برای آشنایی بیشتر خواننده تعریفی هم از فیلم کوتاه نیز در کتابش ارائه می داد.

کتاب این سو واقعیت، آن سو خیال هرچند کامل نیست اما سنجیده و تاثیرگذار است. آنچه در دسترس قرار گرفته حرکتی مثبت به سمت اقتباس از منابع ادبی غنی ایران زمین است. حرکتی که اگر ادامه دار و برنامه ریزی شده باشد می تواند نسلی از فیلمسازان باسواد و ادبیات شناس را به سینمای ایران معرفی کند.