به سوی نظریه اجتماعی جهانی - وبلاگ وردپرس

به گزارش وبلاگ وردپرس، به گزارش خبرگزای کتاب ایران تفکر در باب توسعه کتابی است به قلم بیورن هتنه که با ترجمه محمدمهدی دهدار به وسیله انتشارات پگاه روزگار نو در اختیار علاقه مندان قرار گرفته است. توسعه از مهم ترین مفاهیمی است که در چند دهه اخیر به یکی از متداول ترین واژگان در سپهر سیاسی، اجتماعی، مالی و فرهنگی بسیاری از کشورها از جمله کشور ما بدل شده است. بحث و اندیشه در خصوص توسعه همیشه با چالش های متعددی روبه رو بوده است، از تفاوت دیدگاه ها و عوامل موثر بر آن تا نحوه پیاده سازی و به ثمرنشستن نظریه تا عمل و همینطور جغرافیای فرهنگی و مالی که نظریه های توسعه در آن ها مطرح می گردد. کتاب هتنه استاد بازنشسته مطالعات صلح و توسعه در مدرسه مطالعات جهانی دانشگاه گوتنبرگ نیز در پی تئوری برای توسعه در شرایط جهانی شده امروزی است.

همان طور که در معرفی پشت جلد کتاب آمده است: کتاب حاضر در پی کاوش در تفکر در باب توسعه از ابتدای عصر مدرن بوده و نتیجه آن طرح بحثی برای جست و جوی تئوری اجتماعی جهانی در شرایط جهانی شده امروز است. بر خلاف تئوری توسعه، که به طور معمول با کشورهای در حال توسعه سرو کار دارد، تفکر توسعه همه حوزه های علوم اجتماعی را در بر می گیرد و درباره توسعه به طور کلی و همه کشورها تئوری پردازی می نماید.

یکی از ویژگی های این اثر که باید به آن توجه کرد بهره گیری از اندیشه کارل پولانی، تاریخدان و متفکر بزرگ علوم اجتماعی است که روش شناسی مطالعات توسعه و بعلاوه درک تئوریک پویایی های توسعه را با کارهای خود تحت تأثیر قرار داده است. وجه تشابه این کتاب با اندیشه او در این است که هتنه نیز مانند پولانی به دومین دگرگونی بزرگ اشاره می نماید، دگرگونی که بر بستر پدیده جهانی شدن به معنای جنبش بازاری در مقیاس جهانی از دهه 1980 و ضد جنبش های انتقادی در جست و جوی بدیل های توسعه از سال 2000 در حال ظهور است. به باور هتنه دیالکتیک جریان اصلی و جریان بدیل در تفکر توسعه، مبتنی بر مفهوم جنبش مضاعف در پولانی منجر به اصلاح فکر جریان اصلی و رام ساختن جریان بدیل می گردد؛ لذا به جای آنکه مکاتب مختلف فکری توسعه را همانند تکامل انباشتی ایده ها به سوی یک تئوری توسعه جهانشمول بفهمیم بایستی آنها را در زمینه تاریخی خود درک کنیم، که این امر موجب نمایان شدن همزیستی مکاتب متضاد و انباشت موازی آنها در طول تاریخ می گردد.

در حقیقت این کتاب را بیش از هر چیز باید اثری در باب تاریخ توسعه به شمار آورد که نویسنده نیز از چشم اندازی تاریخی به چند و چون توسعه می اندیشد و به عبارتی بر نقش شرایط تاریخی تاکیدی ویژوه می ورزد و همانطور که در پیشگفتار کوتاه کتاب به قلم جهانگیر معینی علمداری اشاره شده است: این اثر از مطالعه صرف توسعه اقتصادی کشورهای در حال توسعه فراتر می رود و دستیابی به یک درک کلی در یک دورنمای گسترده تاریخی را دنبال می نماید.

کتاب هنته از یک مقدمه و هشت فصل اصلی و یک نتیجه گیری تشکیل شده است. نویسنده در مقدمه اثر به توضیح مطالعات توسعه و تفکر توسعه می پردازد و فکر مخاطب را با مقدماتی برای مواجهه با نحوه خوانش نظریات مرتبط با توسعه آشنا می نماید. در فصل اول یا همان چارچوب نظری او به نسبت میان توسعه با سه مفهوم اساسی می پردازد: توسعه و تاریخ، توسعه و ارزش ها و توسعه و امنیت. در فصل دوم با عنوان گذار اصیل هنته پیشینه ای تاریخی از پروژه مدرن توسعه را برای خوانندگان توضیح می دهد و در این راستا به سراغ به زوال رفتن نظم قرون وسطایی اروپا می رود. فصل سوم با عنواندر جست و جوی آزادی به توصیف تولد تفکر توسعه اروپایی در قرن هجدهم و دوران روشنگری اختصاص دارد و در فصل چهارم با عنوان ضرورت مدرنیزاسیون اهمیت صنعتی شدن و نسبت آن با توسعه مورد توجه قرار می گیرد.

از بین رفتن نظام امنیتی قرن نوزدهمی و تشدید نزاع های سیاسی در این بستر از جمله موضوعاتی است که در فصل پنجم(برنامه ریزی در عصر تاریکی) به آن ها اشاره شده است و در اثرات مخوف جنگ جهانی در پس عصر روشنگری موضوع مورد آنالیز در فصل ششم کتاب(ژئوپولوتیک فقر) است. نویسنده در فصل هفتم با عنوان جهانی شدن و بی نظمی نشان می دهد چگونه ایده های توسعه گرا و تقاضا برای عدالت جهانی بعد از 1980 با سیاست تعدیل ساختاری و جهانی گرایی جایگزین شد و در ادامه چگونه نئولیبرالیسم پیروز خیلی سریع با آشفتگی های اجتماعی و جنگ های داخلی همراه شد. نویسنده در ادامه این بحث در فصل هشتم(در جست و جوی توسعه جهانی) به توسعه جهانی به عنوان گفتمان در حال ظهور می پردازد که با چالش هایی چون تغییرات اقلیمی، بحران های امنیتی و ورشکستگی اقتصادی روبه روست. در بخش نتیجه گیری با عنوان به سوی یک نظریه اجتماعی جهانی نویسنده کتاب خود را با طرح بحثی از تئوری اجتماعی جهانی و مطالعات جهانی به عنوان زمینه ای ممکن برای مطالعات توسعه در آینده ای که از بحران جهانی 2008 شروع شده است به خاتمه می برد.

تفکر در باب توسعه به قلم بیورن هتنه با ترجمه محمد مهدی دهدار در 218 صفحه، شمارگان 500 نسخه و قیمت 54 هزار تومان به وسیله انتشارات پگاه روزگار نو در اختیار علاقه مندان قرار گرفته است.