عوامل موثر در بهداشت روانی دانش آموزان - وبلاگ وردپرس

به گزارش وبلاگ وردپرس، بهداشت روانی دانش آموزان به عوامل مختلفی از جمله شرایط خانواده، محیط آموزشی، شرایط فیزیکی مدرسه، ویژگی معلمان و کارکنان مدرسه و... بستگی دارد.

دانش آموزان در رده های مختلف از لحاظ مسایل روانی گروه حساسی محسوب می شوند و هر آنچه در این دوره تجربه می نمایند در شخصیت بزرگسالی و آینده آنان تاثیرگذار خواهد بود لذا سلامت و بهداشت روان دانش آموزان موضوعی مهم و قابل توجه است. بچه ها و نوجوانان زمان بسکمک را به عنوان دانش آموز در مدارس می گذرانند و بسکمک از عوامل موثر بر بهداشت روانی آنان به مدرسه و شرایط آن باز می شود. در عین حال مسایل مربوط به خانواده نیز قطعا در زمینه بهداشت روانی دانش آموزان موثر خواهد بود.

بهداشت روانى چیست؟

بهداشت روانی با نبود بیماری روانی متفاوت و از آن فراتر است. آنچه که سازمان بهداشت جهانی بر آن تاکید دارد تعریف سلامتی به عنوان حالتی از رفاه جسمی، روانی و اجتماعی و نه فقط نبود بیماری و یا ناتوانی است. بنابراین، بهداشت روان حالتی از رفاه است که در آن فرد توانایی هایش را باز می شناسد و قادراست با استرس های عادی و معمول زندگی، سازگاری داشته و از نظر شغلی مفید و سازنده باشد. از منظری دیگر بهداشت روانی را می توان توانایی سازگاری با دیدگاه های خود، دیگران و رویارویی با مسائل روزمره زندگی، تعریف کرد.

بنابراین انجام کلیه اقداماتى که از شیوع و بروز بیمارى هاى روانى جلوگیرى نماید و سلامت کلی افراد را تأمین کند مانند ایجاد فضاى نشاط انگیز و محیط فیزیکی، فردى و اجتماعى آرام و مناسب می تواند به ارتقای بهداشت روانی دانش آموزان و دیگر افراد کمک کند.

بهداشت روانی چیست؟ + اصول بهداشت روانی

عوامل موثر در بهداشت روانی دانش آموزان

1- خانواده دانش آموزان

اولین محیط پرورش دهنده کودک کانون خانواده است و مسلما رشد سالم و بهداشت روانی دانش آموزان به مقدار زیادی به سلامت خانواده و شرایط تربیتی بستگی دارد. والدینی که کودک خود را دوست داشته و به او احترام بگذارند فرزندی با اعتماد به نفس خواهند داشت. خانه باید مکانی باشد که کودک در آن احساس امنیت نموده و بتواند علایق، استعداد و عواطف خود را بدون واهمه و ترس ابراز نموده و از افراد دیگر خانواده در حل مسائل خود کمک بگیرد. والدین بی ثبات و بی تفاوت و غیرمسئول بیش از هرکس دیگری بهداشت روانی کودک خود را به خطر می اندازند و الگوی رفتاری نامناسبی برای فرزندان خود هستند. شیوه تربیتی والدین، انتظارات والدین از دانش آموزان، نوع شخصیت و سلامت روان والدین، توجه مناسب به نیازهای کودک و شرایط اقتصادی و اجتماعی خانواده از عواملی است که در سلامت روان دانش آموزان تاثیرگذار است.

2- معلمان و مربیان

معلم به عنوان یک الگو تاثیر زیادی بر رفتار دانش آموزان دارد. در واقع مسئولیت معلمان فقط در پرورش ذهن و آشنا ساختن شاگردان به مسائل اجتماعی و اخلاقی خلاصه نمی شود، بلکه آنان مسئول تغییر و اصلاح رفتارهای ناسازگار، تأمین بلوغ عاطفی و سلامت روانی دانش آموزان هستند. تلاش معلم نباید تنها در جهت کسب بهترین نتیجه آموزشی و نمرات عالی باشد بلکه معلم باید بکوشد به هر فرد به اندازه توانایی او مسئولیت دهد و تا حد امکان به پرورش فکری، روانی و جسمانی کودک بپردازد. دانش آموزان در مدرسه فرصت تجربه کردن دوست داشتن و دوست داشته شدن را پیدا می نمایند و مربیان با محبت و توجه می توانند آنان را در مسیری قرار دهند که چگونگی برقراری روابط درست عاطفی، سازگاری با دیگران، مسئولیت پذیری و... را یاد بگیرند. به بیان دیگر معلم با پذیرش کودک و احترام به او و ارج نهادن به توانایی هایش می تواند به سلامت روان او کمک کند و به عنوان فردی قابل اعتماد از طرف دانش آموزان مورد پذیرش قرار بگیرد. برخی از ویژگی های معلمانی که می توانند بهداشت روانی دانش آموزان را ارتقا دهند عبارت است از:

• سالم بودن از لحاظ روانی
• پذیرش، دوست داشتن و احترام به دانش آموزان
• آگاهی از مسایل مرتبط با با رشد جسمی و روانی بچه ها و و علایم اختلالات روانی
• آگاهی از رابطه بهداشت روانی و برنامه های آموزشی و تربیتی
• توانایی در حمایت دانش آموزان در مسائل و مسایل عاطفی و خانوادگی

3- محیط آموزشی

محیط آموزشی، در سطوح مختلف (کودکستان، دبستان، دبیرستان و دانشگاه) از عواملی است که تاثیر اساسی در بهداشت روانی افراد دارد. سلامت روانی دانش آموزان با پیشرفت تحصیلی آنان در ارتباط است و ایجاد شرایطی در محیط آموزشی که بهداشت روانی دانش آموزان را مدنظر قرار دهد برای رسیدن به اهداف آموزشی، تربیتی و داشتن جامعه ای سالم باید مورد توجه قرار بگیرد. نیاز به موفقیت و احساس ارزشمند بودن نیاز مهمی است که برخی بچه ها از طریق پیشرفت تحصیلی، ورزشی و اجتماعی و برخی با پرخاشگری این نیاز خود آن را ارضا می نمایند. اگر وظایف او خارج از حدود استعداد و علاقه اش باشد، دچار احساس ناکامی خواهد شد و این ناکامی می تواند با پرخاشگری یا افسردگی خود را نشان دهد.بچه ها در محیط آموزشگاهها یاد می گیرند که چگونه رفتار اجتماعی داشته باشند و نقش خود را در اجتماع ایفا نمایند. مدرسه یا محیط آموزشی می تواند به فرد در پذیرش مسئولیت، تصمیم گیری و حل مسائل زندگی بسیار کمک کند.

4- محیط فیزیکی مدرسه

شاید اثر شرایط محیط فیزیکی بر سلامت روان در ابتدای امر چندان مهم به نظر نرسد اما محیط فیزیکی تاثیر زیادی بر ارتقای بهداشت روانی افراد دارد. از آنجا که قسمت عمده ساعات روزانه دانش آموزان در محیط مدرسه می گذرد، فضای ساختمان مدرسه، رنگ ها، میزان نور، دمای محیط، بهداشت محیط و ایمنی آن بر رفتار و سلامت جسم و روان دانش آموزان موثر است. همچنین وجود امکانات مناسب مانند فضاهای ورزشی و آموزشی قابل قبول باید در جهت ارتقاء بهداشت روانی دانش آموزان مورد توجه قراربگیرد.

5- مسئولین مدرسه

برای تامین بهداشت روانی دانش آموزان، لازم است به بهداشت روانی مسئولین و کارکنان مدارس نیز اهمیت داده شود. آنان نه تنها بر روی دانش آموزان از لحاظ الگویی تاثیرگذارند همچنین نوع ارتباطی که با دانش آموزان برقرار می نمایند می تواند برای بهداشت روانی دانش آموزان مفید یا مضر باشد. هر یک از دانش آموزان در محیط خانوادگی خاص خود تربیت شده اند و در محیط آموزشی مربیان با درک این مسئله باید به افراد کمک نمایند تا با محیط جدید خود سازگارشوند. کودکی که به مدرسه می رود به دنبال احساس تعلق، مشابه آنچه در خانه تجربه نموده است، می شود و در صورتی که در آن خانواده به این احساس دست نیافته باشد، در پی جبران آن در مدرسه است.

در این میان نقش مشاوران مدرسه نیز بسیار با اهمیت است. مشاور فعال و با دانش کافی مهمترین شخص در تامین بهداشت روانی مدرسه به شمار می رود. مشاور می تواند با شناسایی دانش آموزان مشکل دار و کمک به آنان، کمک به معلمان در استفاده از رفتارهای ارتباطی بهینه، و به طور کلی شناسایی عوامل مخل بهداشت روانی در مدارس به ارتقای بهداشت روانی دانش آموزان کمک کند.

6- ورزش

امروزه نقش ورزش در سلامت روانی بر کسی پوشیده نیست و این در مورد سلامت روان دانش آموزان نیز صدق می کند. عدم تحرک باعث ناهنجاری های متعدد جسمی و روانی در سنین مختلف می شود. ورزش در سلامت و آمادگی جسمانی، تعادل و ثبات هیجانی، جلب توجه، رقابت، رشد اعتماد به نفس، تصویر مثبت بدنی و اجتماعی و تامین نیازهای دوستی، احساس امنیت و تقویت گروهی، تاثیر فراوانی دارد. همچنین اضطراب افراد با ورزش به میزان زیادی کاهش می یابد. ورزش همچنین موجب تقویت اعتماد به نفس در فرد شده، او را متعادل، متفکر و سازگار با محیط می کند. بنابراین فعالیت های ورزشی دانش آموزان نه تنها به سلامت جسمانی آنان کمک نموده بلکه با ارضای بسکمک از نیازهای روانی دانش آموزان مانند نیاز به موفقیت و اجتماعی بودن به ارتقای بهداشت روانی دانش آموزان کمک کند.

توصیه هایی در جهت ارتقای بهداشت روانی دانش آموزان

والدین باید:

• به مسائل روانی و رفتاری بچه ها توجه نموده و به روش صحیح و با حوصله به رفع آن کمک نمایند.
• از فعالیت ها و آموزه های جدید فرزندانشان استقبال نموده و لذت ببرند.
• به ارتقای سلامت روان خود توجه نمایند و جنبه های روحی و معنوی شخصیت خود را تقویت نمایند.
• برای فرزندان خود و دیگر افراد احترام قایل شوند.
• صادق بوده و اعتماد فرزندان کودک و نوجوان خود را جلب نمایند.
• احساسات فرزندان خود را شناخته و به آن اهمیت دهند.
• محیط خانه را پر نشاط و سالم نگه دارند.
• در خانه فرصت بروز و کنترل احساسات فرزندان را ایجاد نمایند.
• به تغذیه سالم فرزندان خود توجه نمایند.

مدارس باید:

• معلمان و مسئولان مدرسه یا محیط آموزشی باید در مورد شیوه های ارتباطی و تربیتی مناسب آگاهی کافی داشته باشند.
• عوامل مخل بهداشت روانی معلمین را رفع نمایند.
• تعامل مناسب و متعادل با خانواده دانش آموزان داشته باشند.
• مشاوران مدارس توانمند و دارای اطلاعات و دانش به روز باشند.
• به دانش آموزان روش های تامین بهداشت روانی مانند مهارت های زندگی را آموزش دهند.
• فضاهای آموزشی و محیط فیزیکی مدارس را در جهت ارتقای بهداشت روانی دانش آموزان بهبود ببخشند.
• به تقویت ایمان و باورهای مذهبی در دانش آموزان کمک نمایند.

گروه روانشناسی وبلاگ وردپرس